THỦ TỤC RÚT GỌN TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ
Hình 1. Thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự
Trong tố tụng hình sự, để hạn chế kéo dài thời gian, thủ tục rút gọn có thể được áp dụng trong một số vụ án nhất định. Hãy cùng Luật Thịnh Trí tìm hiểu về vấn đề này.
TÓM TẮT NỘI DUNG CHÍNH
1. Thủ tục rút gọn là gì?
2. Ý nghĩa của thủ tục rút gọn.
3. Phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn.
4. Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn.
- Thủ tục rút gọn được hiểu là thủ tục tố tụng đặc biệt trong tố tụng hình sự. Theo đó, các vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn sẽ giảm thiểu về trình tự, thủ tục và rút ngắn về thời hạn tố tụng.
- Tuy nhiên, không phải vụ án nào cũng có thể áp dụng thủ tục rút gọn mà thủ tục này chỉ được áp dụng khi có những điều kiện do luật tố tụng hình sự quy định nhằm giúp cho việc giải quyết vụ án hình sự nhanh chóng, tiết kiệm thời gian, chi phí và các nguồn lực khác của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng cũng như của các cơ quan, tổ chức cá nhân khác trong quá trình tố tụng hình sự.
- Trong tố tụng hình sự, thủ tục rút gọn có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Cụ thể như sau:
- Một là: Giúp giải quyết nhanh chóng, kịp thời nhiều vụ án thuộc loại ít nghiêm trọng, phạm tội quả tang, chứng cứ và lai lịch của người phạm tội rõ ràng.
- Hai là: Thông qua việc giải quyết nhanh chóng có thể tiết kiệm được thời gian, công sức, kinh phí của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng. Qua đó, tạo điều kiện để các cơ quan tiến hành tố tụng tập trung giải quyết những vụ án phức tạp hơn, nghiêm trọng và đẩy nhanh được tốc độ xử lý vụ án của toàn bộ hoạt động tố tụng hình sự.
- Ba là: Tạo điều kiện để những thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra nhanh chóng được khắc phục, góp phần bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.
- Bốn là: Khi những vụ án được giải quyết nhanh chóng theo thủ tục rút gọn giúp người dân yên tâm tham gia vào các quan hệ kinh tế xã hội khác mà không bị ràng buộc bởi các quan hệ tố tụng hình sự.
- Năm là: Việc áp dụng thủ tục rút gọn đáp ứng được yêu cầu của nhân dân là xử lý kịp thời, nhanh chóng các hành vi phạm tội và người phạm tội, qua đó phát huy tác dụng giáo dục ý thức pháp luật trong nhân dân, góp phần vào việc phòng ngừa tội phạm.
- Điều 455 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn như sau: “Thủ tục rút gọn đối với việc điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm được thực hiện theo quy định của Chương này và những quy định khác của Bộ luật này không trái với quy định của Chương này”.
- Như vậy, thủ tục rút gọn không được áp dụng trong tất cả các giai đoạn của tố tụng hình sự mà chỉ áp dụng trong các giai đoạn điều tra, truy tố và xét xử. Bởi lẽ, trong các giai đoạn này sẽ thể hiện rõ nét nhất chức năng của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, cũng như mối quan hệ phối hợp và chế ước giữa ba cơ quan này trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
Hình 2. Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn
Khoản 1 Điều 456 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn, cụ thể như sau:
- Thứ nhất, người thực hiện hành vi phạm tội bị bắt quả tang hoặc người đó tự thú: Bởi lẽ, trong các trường hợp phạm tội quả tang hoặc người đó tự thú ngay thì chứng cứ của vụ án đã tương đối đầy đủ hoặc dễ dàng điều tra được. Chính vì vậy, đây là một trong những điều kiện tiên quyết có thể áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự, nhằm đảm bảo vụ án được tiến hành một cách nhanh chóng và hợp lý.
- Thứ hai, sự việc phạm tội đơn giản, chứng cứ rõ ràng:
- Sự việc phạm tội đơn giản được hiểu là sự việc phạm tội mà những tình tiết cần chứng minh trong vụ án không quá phức tạp và dễ xác định được. Hay có thể hiểu rằng, trong trường hợp này các tình tiết của hành vi phạm tội đơn giản, vụ án thường ít bị cáo hoặc có thể có nhiều bị cáo nhưng không phải trường hợp phạm tội có tổ chức hoặc đồng phạm phức tạp và khó xác định vai trò, vị trí của từng đối tượng. Các dấu hiệu về lỗi, năng lực trách nhiệm hình sự, động cơ, mục đích phạm tội rõ.
- Chứng cứ rõ ràng được hiểu là chứng cứ không thể gây nghi ngờ gì về các thuộc tính của chứng cứ và giá trị chứng minh của nó. Trong trường hợp này, những chứng cứ đã phản ánh đầy đủ, chính xác và toàn diện những vấn đề phải chứng minh trong vụ án, xác định được nhanh chóng và chính xác các dấu hiệu cấu thành tội phạm, xác định trách nhiệm hình sự và mức hình phạt.
- Thứ ba, tội phạm đã thực hiện là tội phạm ít nghiêm trọng: Đây là điều kiện về loại tội phạm trong tố tụng hình sự. Việc khoanh vùng rõ ràng loại tội phạm có thể áp dụng thủ tục rút gọn sẽ giúp cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng nhận diện được ngay, tránh việc áp dụng tùy tiện trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
- Thứ tư, người phạm tội có nơi cư trú rõ ràng, lý lịch rõ ràng: Một trong số những điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự là điều kiện về đặc điểm nhân thân của người phạm tội.
- Theo đó, trong vụ án mà người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng được coi là điều kiện để áp dụng thủ tục rút gọn. Bởi lẽ, thông qua việc xác định nơi cư trú, lý lịch các cơ quan có thẩm quyền có thể làm rõ được nhiều yếu tố về nhân thân của người phạm tội, giải quyết nhanh chóng vụ án. Ngoài ra, đây cũng là cơ sở để xem xét áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ hoặc miễn chấp hành hình phạt tù cho hưởng án treo trên cơ sở đó có những quyết định đúng đắn trong việc định tội và quyết định hình phạt.
- Bên cạnh các điều kiện nêu trên thì Khoản 2 Điều 456 Bộ luật tố tụng 2015 quy định về điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn trong giai đoạn xét xử phúc thẩm như sau:
- Thứ nhất, vụ án đã được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo;
- Thứ hai, vụ án chưa được áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử sơ thẩm nhưng có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều này và chỉ có kháng cáo, kháng nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo.
➤ Tham khảo thêm bài viết:
➤ Quy định mới của Bộ luật Hình sự năm 2015 về những trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự.
➤ Một số vấn đề về các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự trong BLHS năm 2015.
➤ Vai trò của luật sư bào chữa trong xét xử tái thẩm vụ án hình sự.
➤ Thời gian truy tố khi giải quyết vụ án hình sự là bao lâu?
- Trên đây là tư vấn của Luật Thịnh Trí về quy định chung về thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho quý khách hàng. Nếu bạn còn thắc mắc về các nội dung khác liên quan đến lĩnh vực hình sự và tố tụng hình sự theo quy định pháp luật mới nhất, vui lòng liên hệ với chúng tôi:
CÔNG TY LUẬT TNHH THỊNH TRÍ
Hotline: 1800 6365
Facebook: Luật Thịnh Trí
