BIỆN PHÁP TƯ PHÁP BẮT BUỘC CHỮA BỆNH
Ảnh minh hoạ
TÓM TẮT NỘI DUNG CHÍNH
Bắt buộc chữa bệnh là biện pháp tư pháp thể hiện sự nhân đạo của pháp luật hình sự.
Thực tiễn áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh có những quan điểm.
- Bắt buộc chữa bệnh là biện pháp tư pháp thể hiện sự nhân đạo của pháp luật hình sự, căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có thể ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh đối với người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội (trước khi bị kết án hoặc đang thi hành án) đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi. Như vậy, biện pháp bắt buộc chữa bệnh được áp dụng đối với bị can, bị cáo, người bị kết án phạt tù.
- Theo Điều 49 của BLHS thì biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh được áp dụng đối với 3 trường hợp: Đối với người mắc bệnh trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự; đối với người có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng trước khi bị kết án mắc bệnh mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình; đối với người đang chấp hành hình phạt tù mà mắc bệnh mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.
- Thời gian bắt buộc chữa bệnh không bị hạn chế, người được đưa vào các cơ sở điều trị chuyên khoa sẽ được điều trị cho đến khi khỏi bệnh. Việc xác định người phạm tội đã khỏi bệnh hay chưa phải căn cứ kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần của hội đồng giám định có thẩm quyền.
Biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh.
- Thực tiễn áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh có những quan điểm, cách hiểu khác nhau về thời gian bắt buộc chữa bệnh có được trừ vào thời gian chấp hành án, cụ thể:
- Quan điểm thứ nhất cho rằng: Thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù chỉ được áp dụng đối với người đang chấp hành hình phạt tù mà bị bệnh mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình. Bởi lẽ, khoản 3 Điều 49 BLHS quy định “thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù” áp dụng đối với trường hợp người đang chấp hành hình phạt tù; còn đối với trường hợp người bị khởi tố (bị can), người trước khi bị kết án (bị cáo) bị mắc bệnh mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình bị Viện kiểm sát, Tòa án quyết định bắt buộc chữa bệnh thì thời gian bắt buộc chữa bệnh không được trừ vào thời gian chấp hành án.
- Quan điểm thứ hai cho rằng: Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có năng lực trách nhiệm hình sự mà trước khi bị kết án bị mắc bệnh dẫn đến mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi bị Viện kiểm sát hoặc Tòa án ra quyết định bắt buộc chữa bệnh, thời hạn bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời gian chấp hành hình tù được áp dụng đối với 2 trường hợp: Một là, người phạm tội có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng trước khi bị kết án bị mắc bệnh mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình. Hai là, người đang chấp hành hình phạt tù bị mắc bệnh mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.
- Quan điểm thứ ba cho rằng: Đối với trường hợp người đang bị khởi tố, điều tra, truy tố (bị can), người trước khi bị kết án (bị cáo) có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng trước khi bị kết án bị mắc bệnh dẫn đến mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi bị Viện kiểm sát hoặc Tòa án ra quyết định bắt buộc chữa bệnh. Sau khi điều trị khỏi bệnh, người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự, nếu người phạm tội bị kết án phạt tù thì thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời gian chấp hành hình phạt tù kể cả giai đoạn điều tra, truy tố (bị can), giai đoạn xét xử (bị cáo) và giai đoạn thi hành án.
- Thực tiễn áp dụng quy định về biện pháp bắt buộc chữa bệnh, khi tiến hành tố tụng Viện kiểm sát thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử đều đề nghị Hội đồng xét xử trừ thời gian bắt buộc chữa bệnh vào thời hạn chấp hành hình phạt tù. Tác giả đồng tình với quan điểm thứ ba: Thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù đối với bị can, bị cáo có năng lực trách nhiệm hình sự mà trước khi bị kết án hoặc đang chấp hành hình phạt tù, bị mắc bệnh dẫn đến mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi, như vậy mới đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người phạm tội.
- Để tránh cách hiểu không đúng, áp dụng khác nhau, không thống nhất về biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh, đề nghị Cơ quan có thẩm quyền sớm có văn bản hướng dẫn về cách tính thời gian bắt buộc chữa bệnh.
➤ Xem thêm:
➤ Tuổi chịu trách nhiệm hình sự và chủ thể đặc biệt của tội phạm.
➤ Loại trừ trách nhiệm hình sự là gì?.
➤ Chế định miễn trách nhiệm hình sự.
➤ Án phí trong vụ án hình sự.
- Nếu có thắc mắc, vui lòng liên hệ Hotline 1800 6365 để được tư vấn.
